Türk Silahlı Kuvvetleri tarihine altın harflerle geçen ve kahramanlık sembolü hâline gelen Pilot Yüzbaşı Cengiz Topel, sadece görev bilinciyle değil, gösterdiği direniş ve vatan sevgisiyle de hafızalara kazınmıştır. 8 Ağustos 1964 tarihinde Kıbrıs semalarında yaşanan olaylar, onun şehit oluş süreciyle birlikte acı dolu ve onurlu bir tarih sayfası açmıştır.
Cengiz Topel nasıl şehit oldu?
8 Ağustos 1964 günü, Türk Hava Kuvvetleri, Erenköy Direnişi kapsamında Kıbrıs'ta Rum saldırılarına karşı düzenlenen bir hava harekâtına katıldı. O tarihlerde Kıbrıs'taki Türk köyleri yoğun Rum saldırısı altındaydı ve Erenköy bölgesi tamamen kuşatılmıştı. Türkiye, adadaki Türk halkına destek olmak için Hava Kuvvetleri'ni devreye soktu.
Cengiz Topel, F-100 Super Sabre uçağıyla bu harekâtta görev aldı. Rum mevzilerine yönelik atış yaptıktan hemen sonra, uçağı Rum/Yunan uçaksavar birlikleri tarafından vuruldu. İskele yakınlarında (Kormacit bölgesi civarında) uçağı düşen Topel, başarılı bir şekilde paraşütle atlayarak hayatta kaldı. Ancak yere indikten kısa bir süre sonra Rumlar tarafından esir alındı.
Asıl trajedi bu noktada başladı. Uluslararası savaş hukuku gereği bir savaş esiri olarak korunması gereken Topel, Kıbrıs Rum Millî Muhafız Ordusu askerleri tarafından işkenceye maruz bırakıldı. Türk tarafının iddiasına göre Cengiz Topel;
Bağlı ve gözleri kapalı halde dövüldü,
Sorgulama bahanesiyle elektrik verildi,
Kaburgaları kırıldı,
Darp sonucu iç organları zarar gördü.
Bu işkenceler sonucunda 9 Ağustos 1964’te hayatını kaybetti. Türkiye’ye teslim edilen naaşında yapılan otopsi, bu iddiaları destekleyecek ciddi travmalara ve fiziksel işkence izlerine işaret etti.
Uçağı neden vuruldu?
Cengiz Topel’in uçağı, doğrudan savaşta düşman hedeflerini etkisiz hâle getirme görevindeydi. Kıbrıs Barış Harekâtı'ndan çok önce, 1964 yılında yaşanan bu olayda, Türkiye’nin adaya müdahalesi sadece hava gücüyle sınırlıydı.
Harekât, Rumların Türk sivillere yönelik saldırılarının zirve yaptığı bir dönemde gerçekleşmişti. Türk savaş uçakları, Rum silahlı unsurlarının pozisyonlarını hedef alırken, Cengiz Topel’in uçağı, bu hedeflerin bulunduğu alanda düşman uçaksavar ateşiyle vuruldu. Uçak düşmeden önce Rum mevzilerini başarıyla vurmuştu. Bu nedenle Topel, Rumlar tarafından düşman sembolü olarak hedef gösterilmiş, esir alınması sonrasında ise bir misilleme aracı olarak hunharca öldürülmüştür.
Cengiz Topel’in son sözleri neydi?
Cengiz Topel’in ölümünden sonra herhangi bir yazılı mektubu ya da ses kaydı bulunamadı. Ancak resmi kaynaklara ve tanıklara göre, Türk Hava Kuvvetleri'nin telsiz kayıtlarında "Görev tamam, hedef vuruldu. Dönüşe geçiyorum..." sözleri yer almıştır.
Ayrıca paraşütle atladıktan hemen sonra kısa süreli telsiz teması kurduğu, “Sağımda isabet var, paraşütle atlıyorum.” dediği biliniyor. Bu söz, onun son telsiz mesajı olarak kayıtlara geçmiştir.
Rumlara esir düşmesinden sonra neler yaşandığı, tam olarak belgeyle kayıt altına alınamamıştır. Ancak Cengiz Topel'in yaşadığı işkenceler sonrası sessiz sedasız öldürülmesi, son sözlerinin ya da vasiyetinin halka ulaşmasını engellemiştir.
Türk kamuoyu, onun yaşadıklarını öğrendiğinde büyük bir öfke ve yas içerisinde olmuş, Topel’in cesur duruşu, sessiz kahramanlığı onun son sözlerinin de "vatana feda" olduğu algısıyla halkın belleğinde yer edinmiştir.
Kıbrıs’ta şehit düşen ilk pilot
Cengiz Topel, bu olayla birlikte Kıbrıs’ta şehit olan ilk Türk pilot olarak tarihe geçmiştir. O günden sonra Türk Hava Kuvvetleri'nde "Cengiz Topel Ruhu" ifadesi, sadakat, cesaret ve görev aşkını temsil eden bir ifade hâline gelmiştir.
Özetle:
Şehit oluş tarihi: 9 Ağustos 1964
Görevi sırasında: Rum mevzilerini bombalamıştı
Uçağı neden vuruldu: Rum uçaksavar ateşiyle düşürüldü
Esir alındı: Sağ olarak paraşütle indi
İşkenceyle öldürüldü: Uluslararası savaş hukukuna aykırı şekilde
Son telsiz mesajı: "Hedef vuruldu, dönüşe geçiyorum."
Cengiz Topel, hem Türk Hava Kuvvetleri'nin hem de Türk milletinin efsaneleşmiş simalarından biri olarak, şehitliğiyle bir millete ilham vermeye devam etmektedir.
