Şanlıurfa mutfağı denince akla kebap, çiğ köfte ve lahmacun gelir. Ancak bu zengin mutfağın, zamanla unutulmuş, bazıları artık evlerde bile pişmeyen yemekleri de vardır. Her biri nesilden nesile aktarılan tariflerle bugüne gelmiş olsa da, modern yaşamın temposu ve damak tadındaki değişimler bu lezzetleri gölgede bıraktı.
Restoran menülerinde yer almayan, genç kuşakların adını bile duymadığı bu yemekler, çoğu zaman sadece yaşlı Urfalıların hafızasında yaşıyor. Bazılarına göre bu unutuluş, kültürel hafızanın da kaybı anlamına geliyor. Peki bir zamanlar şehrin gündelik sofrasında yer bulan bu yemekler nelerdi?
1. Tırşik Aşı
Güneydoğu'nun farklı illerinde de bilinen ancak Urfa usulüyle çok daha yoğun kıvama sahip bu yemek, yabani bir bitki olan tırşikten yapılıyor. Tırşik, çiğken zehirli olduğundan doğru pişirme tekniği şart. Urfalılar bu bitkiyi günlerce bekletip, kaynatıp, yoğurtla mayalayarak tüketirdi. Hem arındırıcı hem de doyurucu olarak kabul edilirdi. Bugün ise sadece bazı köylerde yaşlılar tarafından bilinen bir tarife dönüştü
2. Bastık Çorbası
Üzüm şırasının nişastayla koyulaştırılarak yapılan bastık, tatlı olarak bilinse de, eskiden çorba hâlinde de tüketilirdi. Özellikle kış aylarında enerji versin diye yapılan bu tarifte, bastık ince ince doğranır, sıcak su ve pekmezle kaynatılırdı. Hafif ekşi ve tatlı bir aroması olan bu çorba, çocuklara şifa niyetine içirilirdi. Bugün ise bu tarif, bastığın atıştırmalık versiyonu altında unutulmuş durumda.
3. Külünçe
Aslen bir bayram çöreği olan külünçe, Urfa'da eskiden sadece özel günlerde değil, komşuya giderken hediye olarak da götürülürdü. İçinde karanfil, mahlep, çörek otu gibi geleneksel aromalar olan bu hamur işi, simit ile çörek arasında bir tat sunar. Ancak zamanla fırınların üretimi bırakması, evlerde yapılma oranının düşmesiyle birlikte külünçe sadece geçmişin anısı hâline geldi.
