DEM Parti Şanlıurfa Milletvekili Dilan Kunt Ayan, Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne sunduğu önergeyle, engellilerin emeklilik hakkına erişimlerinin zorlaştırılması, artan yoksulluk, yetersiz sosyal yardımlar ve son yasal düzenlemelerin yarattığı hak kayıplarının araştırılması amacıyla Meclis Araştırması açılmasını talep etti.
“ENGELLİLER HEM SOSYAL HEM EKONOMİK ALANDA EŞİTSİZLİKLE KARŞI KARŞIYA”
Milletvekili Ayan, engellilerin yıllardır hem sosyal yaşamda hem de çalışma hayatında çok yönlü eşitsizliklere maruz kaldığını vurguladı. 2024 ve 2025 yıllarında derinleşen ekonomik krizle birlikte engellilerin istihdama katılımı ve sosyal güvenlik sistemine erişimi daha da zorlaştı.
TORBA YASA İLE EMEKLİLİK ŞARTLARI AĞIRLAŞTI
2024 Ocak ayında kabul edilen torba yasa ile birlikte, 31 Aralık 2008’den önce sigortalı olan engellilere tanınan kolaylaştırılmış emeklilik hakkı kaldırıldı. Yeni düzenlemeyle birlikte emeklilik, daha katı tıbbi kriterlere ve uzun prim gün sayılarına bağlandı. %40-49 arası engellilik oranı bulunan bireyler için 18 yıl sigortalılık ve 4.100 gün prim şartı getirilirken, %50-59 arası olanlar için bu rakam 16 yıl ve 3.700 gün oldu.
Ancak Türkiye’de engellilerin istihdama katılım oranının %22’nin altında olduğunu belirten Ayan, düzenli iş bulamayan milyonlarca engelli yurttaşın bu koşulları karşılamasının imkânsız hale geldiğini ifade etti.
“ENGELLİ AYLIKLARI AÇLIK SINIRININ ÇOK ALTINDA KALDI”
2025 yılı itibarıyla %40–69 engellilik raporu olan bireylerin aylığı 3.723 TL, %70 ve üzeri olanların 5.584 TL, evde bakım desteği ise 10.184 TL’ye yükseldi. Ancak Türk-İş’in verilerine göre açlık sınırının 21.000 TL’yi, yoksulluk sınırının ise 59.000 TL’yi aştığını hatırlatan Ayan, bu desteklerin yaşamı sürdürecek düzeyde olmadığını belirtti.
Engellilerin sadece gıda ve barınma değil, sağlık, özel eğitim, yardımcı cihaz gibi pek çok alanda ek harcamaya ihtiyaç duyduğunu aktaran Ayan, mevcut sosyal yardımların bu ihtiyaçları karşılamaktan uzak olduğunu söyledi.
“ENGELLİLİK BELGELERİ KİŞİSEL ONURU ZEDELİYOR”
Türkiye İstatistik Kurumu’nun 2023 verilerine göre ülkede en az 5,3 milyon engelli yaşarken, sistem dışında kalan ve rapor alamayanlarla bu sayının çok daha yüksek olduğu tahmin ediliyor. Engellilerin sosyal haklara erişiminde ciddi yapısal sorunlar bulunduğunu belirten Ayan, sağlık kurulu raporu, sürekli kontrol ve geçerlilik süresi gibi bürokratik işlemlerin kişisel mahremiyeti zedeleyebildiğini ifade etti.
MECLİS’E ARAŞTIRMA KOMİSYONU KURULMASI ÇAĞRISI
DEM Partili Dilan Kunt Ayan, sosyal devlet ilkesine uygun olarak engellilerin sadece yardım alan bireyler değil, eşit yurttaşlar olarak görülmesi gerektiğini vurguladı. Emeklilik hakkına erişim, sürdürülebilir gelir desteği ve hak temelli kamu politikalarının oluşturulması için TBMM bünyesinde bir araştırma komisyonu kurulmasını teklif etti.
